Бүтн ел болып мемлекетмздң жарқын болашағы үшн үлкен ске қызу крсетн сәт туды. Ол - Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың әлемдк дағдарысқа қарсы бртұтас болып көрсетуде баламасы жоқ, кеудел, дәлел тұжырымды, ұстанымы кесмд 5 халықтық бағыттан тұратын ұлттық жоспары.

Бұл-тәуелсздктң аз ғана жылында көптеген мемлекеттер жете алмаған бик белестерд еңсерген Қазақстанның әлемнң алдыңғы қатарлы 30 елнң қатарына қосылу үшн жасаған ғасырлық межес.

Ұлттық жоспар - ұлт пен ұлыстарды ұйыстыратын, брккен саусақ пен илккен иненң көзнен өтетн өткр де ұтқыр идеяға құрылған ортақ с екенне ешкмнң шүбәс жоқ. Ондағы көрсетлген 100 қадам Көк туымыздағы тармақталған сәуле секлд әр тарапқа нұрын төккен Мәңглк Елдң аспандаған адымы. Нұрсұлтан Назарбаевтың нұрлы жолы - мәңглк тақырыпқа құрылған нақты идеясы. Ұлт жоспарына қатысты мемлекет басшысы: Бұл 100 қадам жаһандық және шк сын қатерлерге жауап болмақ, сонымен бр мезглде жаңа тарихи жағдайда 30 дамыған елдң құрамына ену жоспарына айналады. Ал реформаларды жүзеге асыру алдағы 10 немесе 15 жылға негзделген жалпыұлттық нөмр брнш мақсат-мндет болып табылады, -дед.

Елбасы ұсынған 5 институционалдық реформа жалпыжұрттық деңгейде брден қолдау тауып, халықтық реформа деген лайықты атқа ие болды. Бұл жаңа Ұлттық жоспардың көкжиег кең, маңызы мен нәтижес орасан зор екенн айғақтайды. Қазақ ел күн санап көркейп, дамып келе жатқаны ақиқат. Елбасының реформалық бағдары және оның орындалу жолындағы тиянақты 100 қадамы елмздң өсп-өркендеундег тездеткш катализатор спетт. Осы жүйел жоспарда мемлекет тарапынан халықтың рухани-мәдени дамуына да баса назар аударылған. Қазақстан -2050 Стратегиясымен қоса, аталмыш реформалар арқылы бртндеп қазақ елнң ұлттық идеологиясының құрағы құрақталып,ою-өрнег нақышталып, қанық бояуы сңе түспек. Жер картасындағы өзнше дара мемлекет, Азияның қақ ортасын жайлаған батысында Еуропамен шектескен, Қазақстанның ұстанымы мен дамуы да өзгелерден ерек. Бздң күш халықта,оның-брлгнде!

Әлемнң алпауыт елдер осындай ұзақ мерзмд стратегиялық даму жүйелер арқылы үлкен жетстктерге қол жеткзген. Бұл экономикалық өсудег брден-бр қағидат. Мәңглк Ел Тұңғыш Президенттң жыл сайын Қазақстан халқына жасаған Жолдаулары жарқын болашаққа, дамыған елдердң қатарына енуге , қарқынды дамып, әлемнң озық технологияларын игерп, жаһандану мұхитында бәсекеге қаблетт болып, салт-дәстүр мен ұлттық құндылықтарымызды сақтап, елдгмзд таныту жолындағы бағдаршам екен анық. Егер ел өз бағыты мен баратын айлағын блмесе, ешқандай жел оңынан соқпайды. 2050 Стратегиясы айқын шамшырақ секлд басты мақсатымыздан көз жазбай, азаматтарымыздың күнделкт тршлгнң мәселелерн шешуге мүмкндк беред. Бұл бздң 30-50 жылда емес, жыл сайын халық тұрмысын жақсартатынымызды блдред, -дед бұл туралы Елбасы.

Бес халықтық реформада көрсетлгендей, Кәсби мемлекеттк аппарат құру - баршаға брдей осы заманғы мемлекеттң ең қымбат қазынасы адам болып саналатын ел үшн алдымен халықтың жағдайына , халықтың әл-ауқатының тұрақтылығына қызмет ететн мемлекетшл ортаны қалыптастыруды блдред. Отаншыл, психологиясы мығым нағыз патриоттарды сомдап шығарудағы алғышарт болмақ. Ал Заңның үстемдгн қамтамасыз ету арқылы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау сот жүйеснң тәуелсздг көптеген даулы мәселелерд шешпекш. Осы тұрғыда құқық қорғау мен сақтандыру жұмыстары күшейед деп жоспарланып отыр.

Есеп беретн мемлекет қалыптастыруда Елбасының көздеп отырған нысанасы халық мүддес. Елмен санасу, кез-келген мемлекеттк шаруаны, мәселен шешуде қараша халықпен ақылдасу, халыққа есеп беру , боямасыз нақты атқарылған жұмыстар, болашаққа бағдар келешекте бүге-шгесне дейн елдң назарында болмақ. Бұл таңдалып отырған бағыт шк саясат құрудағы тың тәсл нағыз демократияға қарай қарымды қадам болмақ.

Президент Н. Назарбаев 5 институционалдық реформа негзнде жүзеге асырылатын мемлекетт әр қарайғы дамытудың 100 нақты қадамынан құралған Ұлт жоспары Қазақстанның жаһандық және шк щақыртуларына , сондай-ақ, жаңа тарихи шарттар бойынша дүние жүзнң озық елдернң қатарына қосылу жоспарына жауап беретндгн баса айтқанын атап өткенмз жөн.

5 институционалдық реформа дегенмз: қазрг заманғы мемлекеттк аппаратты қалыптастыру, заң үстемдгн қамтамасыз ету, индустрияландыру және экономикалық өсм , болашағы бртұтас ұлт, транспарентт және есеп беруш мемлекет. Осы реформалар мен алға қойылған мақсаттарды жүзеге асыру үшн ел Президент 100 нақты қадамды айқындап берд. Заңдарды мүлтксз сақтаған мемлекет қана өркен жайып, гүлдене бермек. Президенттк реформада басты бағыттардың бр ретнде заң үстемдгне басымдылық берлп отырғаны да сондықтан.

Заңдар азаматтық қоғамдағы басты құндылықтарды қалыптастырушы брден бр абсалютт маңызды сипатқа ие күш болуы тис. Осы екнш реформаның мазмұнына сот жүйесн жетлдру, полицияның қоғамның сенмне ие болатындай дәрежеде жұмыс жасауына қол жеткзу елдң әдл заңға деген сенмн арттыру енед. Мұның ең басты артықшылығы, әлеуметтк әдлетсздктерге жол бермеу екендгн айтып өткм келед.

Демократиялық қоғамдағы ең басты құндылық адамның құқығы мен еркндг болса, оны жүзеге асырушы брден-бр тетк - осы әдл заң мен құқық сақшылары. Сондықтан бұл реформаның елмздң әрбр азаматына берер мол. Мұның елмздег құқықтың мәдениетт, құқықтық сананы дамыған мемлекеттердегдей дәрежеге көтерп, мемлекетмзд әр қарай демократияландыра түсудег маңызы зор дер едм. Құқықтық мемлекетте адам заңға сену тис. Сондықтан заңдардың үстемдгнң артуы адам құқықтарының негзг орынға шығуы деген сөз. Құқықтық мемлекет теориясына ерекше үлес қосқан француз ойшылы Жан Жак Руссо: Еңкейген қариясынан, еңбектеген баласына дейн заңдар деп аталатын қасиетт қамытқа мойсұнып ғұмыр кешу - адам өмрнң жарты бақыты,- деп тектен-тек айтпаса керек. Бұл реформа демократиялық қоғамның жоғары талаптарына қарай көшетнмзд блдред.

Сот жүйеснң басты проблемаларының қатарында мемлекет басшысы судъяларды рктеудң олқылығын, томаға тұйықтығын атады. Бүгнде сот жүйеснң әлсз буыны судьялар корпусы арасындағы сыбайлас жемқорлық көрнстерне жи-жи соқтырып жататын судьяларды рктеу, судьяларға қойылатын блктлк талаптарының тимсздг. Судьялар корпорациямен меңреу тұмшаланбауы тис және қоғамдық сыннан тыс болмауы керек. Ашықтық-судьялар қатарындағы жемқорлықты емдейтн дәр,- деп атап көрсетт Президент. Сот саласында туындап отырған барлық мәселелерд шешудң нақты қадамы ретнде жеңлдету үшн сот жүйесн оңтайландыруды ұсынып отыр. Ендг жерде сот төрелгн атқарудың бес сатылы жүйеснен(брнш аппелляциялық, кассациялық, қадағалау) үш сатылы (брнш, аппелляциялық, кассациялық) жүйеге көшрлу жүзеге аспақ. Бұл - өте дұрыс бағыт. Тараптар бас-аяғы жоқ ұзақ соттаса бере алмайды. Әр с созбалаңға салынбай, нүкте қойылуы тис. Ең бастысы, қандай да болмасын сот актс заңды және әдл болуы керек.

Кассациялық саты өклеттлктернң Жоғары Сотқа берлу сот билгнң ең жоғарғы тұрған органын кезект сот сатысына айналдырады.

Судьялардың қатарына кездейсоқ және осынау жоғары лауазымға лайықты емес адамдардың да өтп кетп жататындығы жасырын емес. Мемлекет басшысы реформаны жүзеге асыру жолындағы қадамдардың бр ретнде судьялық лауазымға кандидаттарды рктеудң талаптары мен механизмдерн қатаңсытуды ұсынды. Сот процестерне қатысқан жұмыс өтлнң мндетт нормасы 5 жыл болып белгленд. Кәсби дағдыларын блктлктерн тексеру мақсатындағы мерзмдк сынақтардан өткзу жүйес енгзлед. Судьялыққа кандидаттар соттарда шәкртақы төленетн жылдық тағылымдамадан өтед. Осы тағылымдаманы аяқтағаннан кейн жылдық сынақ мерзмнен өтед.

Сонымен қатар, сот өндрсне қатысты бес жылдық жұмыс өтл бар тұлғалардың санатына сот қызметкерлермен қатар, прокуратура қызметкерлер , адвокаттар да енгзлген.

Судья мәртебес Конституциямен ерекше белгленген мемлекеттк лауазымдық тұлға. Оның өклеттлг тек заңда белгленген негздер бойынша ғана тоқталуы, тәуелсздг мен оған ешкмнң тиспеу сот билг дербестгнң кепл болып табылады. Судьяның осындай бик мәртебес оған зор жауапкершлк жүктейд. Оның шығарған шешм адамның тағдырына, елдег заңдылық пен құқықтық тәртптң жағдайына ықпал етед. Сондықтан, мемлекет нақты адамға осындай жоғарғы жауапкершлкт арта отырып, соған лайықты бик мәртебе берп, одан кәсбилкт, скерлк қасиеттердң болуын, өзнң жұмысын ұйымдастыра блуд талап етед, сондай ақ оған жоғары моральдк-этикалық мндеттер жүктейд.

Судья кәсби қызметнде тәуелсз болып сот әдлдгн жүзеге асыру кезнде заңға ғана сүйену тис, шешм шығарған кезде адал әр әдлетт болуға мндетт. Судья әдебнң кодекснде судья қоғам өклдернң сот жүйесне деген сенмн нығайту мақсатында тәртптң жоғары әдептк стандарттарын ұстануға және жетлдрп отыруға мндетт деп көрсетлген. Мұның өз жеке адамның, қоғам мен мемлекеттң мүдделерн қорғаудың үйлесмд ұштасуын қамтамасыз ететн тәуелсз сот әдлдгн жүзеге асырудың негз қағидаларының бр болып табылады.

Мемлекет басшысы соттардың тәуелсздгн нығайту қажеттгн әрдайым айтып келед.

Әлемдк экономикалық форумның жаһандық бәсекеге қаблеттлк индекс рейтингнде Соттардың тәуелсздг көрсеткш бойынша Қазақстан Республикасы позициясының жақсаруы қазақстандық сот жүйес тәуелсздгнң индексн одан әр арттыру, соттардың тәуелсздг индексн жақсарту жөнндег жұмыстың халықаралық тәжрибесн зерделеу, бизнес субъектлернң құқықтары мен заңды мүдделерн қорғау тетктерн жетлдру, сот жүйеснң тәуелсздгн нығайту жөннде брқатар с-шаралар қарастырылған.

Мемлекет басшысы: Шетелдк және отандық инвесторлар қазақстандық әдл соттың адалдығына сенмд болуы тис, деп атап көрсетт. Бұл тұрғыда Президент инвестициялық даулар бойынша дербес сот өндрсн құруды ұсынды. Жоғарғы Сотта р инвесторлардың қатысуымен дауларды қарайтын инвестициялық алқа ұйымдастырылады. Заң үстемдг бизнест қорғап, кәспкерлк қызметке жағдай туғызу үшн қажет. Тұрақтылық ахуалы орнаған құқықтық мемлекет қана инвестициялар үшн қолайлы бола алады.

Ал, Президентмздң 100 нақты қадам бағдарламасының жүзеге асырылуы бзд басты мақсатқа экономикасы дамыған және жалпыға брдей еңбек қоғамының мүмкндктерн ске қосқан қуатты мемлекет негзнде өркендеген қоғам құруға жетелейд. Мемлекет басшысы қысқа мерзм шнде елмздң әлемдк кеңсткте қалыптасуы мен нығаюына зор мүмкндктер жасады. Соны пайдаланып, алда тұрған ұшан-теңз стерд еңсеруге бр ксдей жұмыла блейк демекпз.

Алдағы уақытта сот жүйеснң сатылап электрондық с жүргзу тәсл Төрелкке көшп жатқанын сот жұмысының ашықтығын, халыққа қолжетмдлгн жетлдру мақсатында бүгнг күн ғаламтормен Сот кабинет сервис қызмет арқылы үйде отырыпақ сотқа тапсыратын құжаттарды жөнелтуге мүмкндк бар екенн, түрл себептермен сотқа жүгнулерн (арыздарын, талап-арыздарын, т. б) талаптарын электрондық тәслмен жолдауға мүмкндг жоқ азаматтарға аудандағы халыққа қызмет көрсету орталығынан құжаттарды электрондық тәслмен жолдау бойынша көрсетлетнн, сонымен қатар, сот стер бойынша сот отырысының хаттамалары дыбысбейнежазбалары арқылы жазылып жатқанын да ескерткм келед.

Сот сн жүргзу саласын реформалау мен сот органдарын жаңғырту бағытында жүзеге асырылып жатқан шаралардың түпк мақсаты азаматтардың өз құқықтары мен заңды мүдделерн сот арқылы қоғаудың тимдлгн арттыру. Отандық сот жүйесн одан әр қарай жетлдру, жерглкт соттардың рөлн арттыру, судьялардың тәуелсздгн жоғарылату басты назарда. Жүргзлп жатқан реформалар адал, әдл, өз сне қалтықсыз берлген, заңдылықты сақтаудың озық үлгсн көрсеткен судьяларды қорғау жағдайларын қарастырады, сонымен қатар, өз сне немқұрайлы қарайтын, Судьялар әдеб кодексн, заң талаптарын бұзуға жол беретн судьяларға жауапкершлкт қатаңдатады.

Елбасымыз Нұр Отан партиясының ХVI съезнен бастау алып, Ұлт жоспары - 100 нақты қадам бағдарламасына ұласқан сот жүйесн одан әр жетлдру бойынша алға қойған мндеттерн жүзеге асыру елмздң сот төрелгн әлемдк бик деңгейде атқаруға қаблетт, блктлг жоғары судьяларды дайындау және рктеу сне серпн беред. Бұл ел дамуының қазрг тарихи кезеңндег сот төрелгн сапалы атқарудағы сот жүйесндег басым бағыттарының бр болып табылады.

Жамбыл Жұмабеков, Талас аудандық соттың төрағасы

Подробнее читайте на newregion.kz ...

643 +